ปกรณัมอำพราง ถอดรหัสที่ตำนานซ่อนเร้น • ศิริพจน์ เหล่ามานะเจริญ
ราชบัณฑิตยสภาให้ความหมายของคำว่า “ปกรณัม” เอาไว้ว่า “เรื่องที่แต่งหรือเขียนขึ้น” ดังนั้นอะไรต่างๆ ที่ถูกเรียกว่า ปกรณัม เช่น
เทพปกรณัม นั้น ก็น่าที่จะเป็นเรื่องที่แต่งขึ้น และควรจะตรงกับคำไทยอื่นๆ คือ “ตำนาน” และ “นิทาน” ในปัจจุบัน ทั้ง 3 คำนี้อาจจะให้ความรู้สึกที่แตกต่างกันอยู่บ้าง โดยเฉพาะเมื่อแปลเป็นภาษาอังกฤษออกมาด้วยศัพท์คนละคำกัน คือ “mythology” (ปกรณัม) “legend” (ตำนาน) และ “fable” (นิทาน) บางท่านจึงพยายามจำแนกคุณลักษณะต่างๆ ของทั้ง 3 คำนี้ออกจากกัน แต่รวมๆ แล้วก็หมายถึงเรื่องในทำนองเทพนิยาย (นี่ก็แปลเป็นภาษาอังกฤษต่างออกไปอีกคำคือ fairy tale) ที่แต่งขึ้นเช่นเดียวกัน เอาเข้าจริงแล้ว ทั้งคำว่า ปกรณัม ตำนาน และนิทาน นั้น
ต่างก็มีความหมายระหว่างบรรทัด ที่ราชบัณฑิตยสภาไม่ได้บอกเอาไว้ในพจนานุกรมด้วยว่า หลายครั้งอะไรต่างๆ เหล่านี้ก็เป็นเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อ แถมยังมีลักษณะที่คลุมเครืออยู่มากว่าเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจริงหรือเปล่า? โดยเฉพาะในโลกยุคก่อนสมัยใหม่ ที่ศาสนาและลัทธิความเชื่อต่างๆ มีอิทธิพล รวมถึงบทบาทต่อทั้งสังคมและจิตใจของมนุษย์ในระดับปัจเจกบุคคลยิ่งกว่าในปัจจุบันอย่างมากมาย